Borç ödemeden mal kaçırma suçu, borçlunun alacaklılarını zarara uğratmak amacıyla malvarlığını başkalarına devretmesi, gizlemesi veya değerinin altında satması durumunda ortaya çıkar. Türk hukukunda bu durum “Haciz veya İflas Sırasında Mal Kaçırma” olarak da bilinir ve hem alacaklının hakkını korumak hem de kötü niyetli borçluyu cezalandırmak amacıyla düzenlenmiştir.
1. Borç Ödemeden Mal Kaçırma Suçu Nedir?
Borçlunun, alacaklılarından mal kaçırmak amacıyla yaptığı işlemler Türk Ceza Kanunu’nun 331. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçu oluşturan eylemler şunlardır:
- Malları başkasının üzerine devretmek
- Malı gizlemek veya saklamak
- Malı yok etmek veya tahrip etmek
- Malları değerinin çok altında satmak
📌 Amaç: Alacaklının icra veya iflas yoluyla alacağını tahsil etmesini engellemektir.
2. Suçun Şartları
Borç ödemeden mal kaçırma suçunun oluşması için:
- Borçlu kişi olmalı – Borç, hukuken geçerli olmalı.
- Kötü niyet bulunmalı – Amacın alacaklıyı zarara uğratmak olması gerekir.
- Malvarlığına yönelik işlem yapılmalı – Devir, satış, bağış gibi.
- Zarar ihtimali doğmalı – Alacaklının alacağını tahsil etmesi imkânsız hâle gelmeli.
3. Cezası
TCK m.331’e göre:
- Hapis Cezası: 6 aydan 3 yıla kadar
- Adli Para Cezası da verilebilir.
Hakim, olayın niteliğine göre hem hapis hem para cezası verebilir.
4. Şikâyet ve Dava Süreci
- Delillerin Toplanması: Tapu kayıtları, satış sözleşmeleri, tanık beyanları.
- Savcılığa Şikâyet: Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusu yapılır.
- Soruşturma: Savcılık, mal kaçırma işlemlerini inceler.
- Dava Açılması: Deliller yeterliyse Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açılır.
📌 Not: Bu suç, alacaklıların korunması amacıyla İcra İflas Kanunu’nda da ayrıca düzenlenmiştir (m.277 ve devamı).
5. Hukuki Yollar
Ceza davasının yanı sıra şu davalar da açılabilir:
- İstihkak Davası: Üzerine geçirilen malın iadesi için açılır.
- Tasarrufun İptali Davası: Mal devrinin geçersiz sayılması için açılır.
6. Örnek Durumlar
- İcra takibi başlamadan hemen önce evini kardeşinin üzerine devreden borçlu
- Şirketin makinelerini bedelsiz olarak başka bir firmaya devretmek
- Banka kredisi borcu varken arabayı eşinin üzerine geçirmek
Sonuç
Borç ödemeden mal kaçırma suçu, hem ceza hukuku hem de icra hukuku açısından ciddi sonuçlar doğurur. Alacaklıların bu durumda hem ceza davası hem de tasarrufun iptali davası açarak haklarını koruması mümkündür.