İş Kanunu’na göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak kabul edilir ve işçiye zamlı ücret ödenmesi gerekir. Ancak uygulamada işverenlerin fazla mesai ücretini ödememesi veya gerçek çalışma saatlerini kayıt dışı bırakması sık karşılaşılan bir sorundur. Bu nedenle fazla mesai alacaklarında en kritik nokta ispat, yani delillerdir. Bozdağ Hukuk Bürosu olarak fazla mesai alacaklarında kullanılan delilleri ve sürecin nasıl işlediğini açıklıyoruz.
Fazla Mesainin İspatı Kimdedir?
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre:
- Fazla mesai yaptığını ispat yükü işçiye aittir.
Bununla birlikte işveren, çalışma saatlerine ilişkin kayıtları tutmakla yükümlüdür. İşçi iddiasını makul ve somut delillerle desteklediğinde, işverenin buna karşı delil sunması beklenir. Bu nedenle deliller, davanın sonucunu doğrudan etkileyen belirleyici unsurdur.
Fazla Mesai Alacaklarında Kullanılan Deliller
1. Puantaj Kayıtları
İşverenin tuttuğu giriş-çıkış çizelgeleri fazla mesainin en güçlü delillerindendir. Puantaj kayıtları eksik, hatalı veya gerçeğe aykırı düzenlenmişse Yargıtay genellikle işçi lehine yorum yapmaktadır.
2. İşyeri Kart Basma ve Turnike Kayıtları
Turnike sistemleri, giriş-çıkış saatlerinin elektronik olarak kaydedilmesi nedeniyle objektif ve güvenilir delillerdir.
3. Kamera Kayıtları
İşçinin fiilen işyerinde bulunduğu saatleri gösteren kamera görüntüleri, özellikle işverenin resmi kayıt tutmadığı durumlarda değerli delil olabilir.
4. E-posta ve Yazışmalar
Gece geç saatlerde gönderilen iş e-postaları, WhatsApp mesajları ve işveren talimat yazışmaları fazla mesainin varlığını kanıtlayan önemli delillerdir.
5. İşyeri Kayıt Defterleri ve Log Kayıtları
Bilgisayar giriş-çıkış saatleri, sistem logları ve şirket içi yazılım hareketleri fazla mesainin tespitinde kullanılabilir.
6. Tanık Beyanları
İşçinin birlikte çalıştığı iş arkadaşlarının beyanları güçlü delillerdendir. Kesin delil bulunmadığında mahkemeler tanık beyanlarına büyük önem verebilir.
7. Ücret Bordroları
Bordroda fazla mesai görünmüyorsa ve işçi bordroyu ihtirazi kayıt koymadan imzalamışsa ispat güçleşebilir. Bu nedenle bordroların detaylı incelenmesi önemlidir.
8. İş Sözleşmesi ve İç Yönetmelikler
İş sözleşmesinde belirtilen çalışma saatleri ile fiili çalışma saatleri arasındaki fark, fazla mesainin varlığını gösteren önemli bir delildir.
İşverenin Kayıt Tutma Yükümlülüğü
İşveren şu kayıtları düzenli ve doğru tutmak zorundadır:
- Çalışma saatleri kayıtları,
- Fazla mesai çizelgeleri,
- Ücret bordroları.
İşveren bu kayıtları mahkemeye sunamazsa, mahkemeler genellikle işçinin iddialarını ve tanık beyanlarını esas alır.
Fazla Mesai Ücretlerinin Hesaplanması
Fazla çalışma ücreti, işçinin normal saatlik ücretinin üzerine:
- %50 zamlı ücret eklenerek hesaplanır.
Hafta tatili veya resmi tatillerde çalışma varsa bu ücret %100 zamlı hesaplanır.
Mahkeme, deliller ve bilirkişi incelemesi doğrultusunda fazla mesai miktarını belirler.
Sonuç: Fazla Mesai Davalarında Deliller En Kritik Unsurdur
Fazla mesai alacağı davalarında başarı, büyük ölçüde delillerin gücüne bağlıdır. Puantajlardan log kayıtlarına, tanık beyanlarından e-postalara kadar her detay mahkeme kararını etkileyebilir.
Fazla mesai ücreti alamadığını düşünen işçilerin hak kaybına uğramamak için süreci profesyonel bir avukatla takip etmeleri önemlidir. Bu konuda hukuki destek almak isteyenler Bozdağ Hukuk Bürosu’na başvurabilirler.