Miras hukukunda altsoy ve üstsoy, mirasın hangi yakınlara hangi oranda geçeceğini belirleyen temel kavramlardır. Türk Medeni Kanunu’na göre miras, zümre sistemi esas alınarak sırasıyla altsoya, altsoy yoksa üstsoya, o da yoksa daha uzak hısımlara geçer. Bu yazıda altsoy ve üstsoy miras paylarının nasıl hesaplandığı sade ve anlaşılır biçimde açıklanmıştır.
Altsoy Nedir? Kimlerden Oluşur?
Altsoy, miras bırakanın doğrudan kendisinden gelen kan hısımlarını ifade eder. Bunlar:
- Çocuklar
- Torunlar
- Torun çocukları
Altsoy, birinci zümre mirasçıdır ve mirasta her zaman ilk hak sahibidir.
Altsoy Miras Payları Nasıl Hesaplanır?
1. Çocuklar Mirası Eşit Paylaşır
Miras bırakanın çocukları sağ ise miras, çocuklar arasında eşit olarak bölünür.
Örnek: 3 çocuk varsa her biri mirasın 1/3’ünü alır.
2. Bir Çocuk Ölmüşse Payı Kendi Altsoyana Geçer (Kök Sistemi)
Eğer miras bırakanın çocuklarından biri vefat etmişse, onun payı kendi çocuklarına (yani torunlara) geçer. Bu duruma kök sistemine göre miras denir.
Örnek:
- 2 çocuk var
- Biri sağ, diğeri vefat etmiş ve 2 torun bırakmış
Pay dağılımı şu şekilde olur:
- Sağ kalan çocuk → 1/2
- Vefat eden çocuğun torunları → 1/2’yi eşit paylaşır → her torun 1/4
Üstsoy Nedir? Kimlerden Oluşur?
Üstsoy, miras bırakanın kendisinin geldiği kan bağı hattıdır. Bunlar:
- Anne ve baba
- Büyükanne ve büyükbaba
- Onların anne ve babaları
Üstsoy, ikinci zümre mirasçıdır ve altsoy yoksa miras hakları doğar.
Üstsoy Miras Payları Nasıl Hesaplanır?
1. Anne ve Baba Eşit Pay Alır
Altsoy yoksa miras anne ve babaya eşit olarak geçer.
Örnek: Anne ve baba sağ ise → her biri 1/2 alır.
2. Anne veya Baba Ölmüşse Payı Kendi Altsoyana Geçer
Bir ebeveyn vefat etmişse, onun payı kendi altsoyu olan kardeşlere geçer.
Örnek:
- Anne vefat etmiş
- Baba sağ
- İki kardeş var
Pay dağılımı:
- Baba → 1/2
- Anneye ait 1/2 → iki kardeş arasında eşit paylaşılır → her kardeş 1/4
3. Üstsoyda Anne-Baba Tarafı Ayrı Kollardır
Üstsoyda miras paylaşımında anne tarafı ve baba tarafı iki ayrı kol olarak değerlendirilir. Her iki kol, mirasın yarısına sahiptir.
Altsoy Mu Üstsoy Mu Önceliklidir?
Altsoy her zaman üstsoydan önce gelir.
Yani miras bırakanın çocuğu veya torunu varsa anne-baba ve daha yukarı hısımlar mirasçı olamaz.
Eşin Miras Payı Altsoy ve Üstsoy ile Nasıl Hesaplanır?
1. Altsoy ile Beraber Eşin Payı
- Eş → 1/4
- Altsoy → 3/4’ü kendi arasında eşit paylaşır
2. Üstsoy ile Beraber Eşin Payı
- Eş → 1/2
- Anne-baba ve üstsoy → diğer 1/2’yi paylaşır
Hesaplamalar Karışık mı Geliyor? Avukat Desteği Önemlidir
Miras paylarının hesaplanması; altsoy değişiklikleri, ölümler, evlat edinme, evlilik dışı çocuklar veya vasiyetname gibi durumlarda daha karmaşık hale gelebilir. Bu süreçlerin doğru yürütülmesi için uzman bir miras hukuku avukatından destek alınması önemlidir.
Bu konuda hukuki danışmanlık almak isteyen kişiler Bozdağ Hukuk Bürosu’na başvurabilirler.